1. Sallustius bellum Iugurthīnum [= explānāre] voluit prīmum quia magnum fuit bellum, [= deinde] quia tunc prīmum superbiae nōbilitātis obviam itum est.
2. Bellō Pūnicō secundō Hannibal imperium Rōmānum māximē [= dēbilitāverat].
3. In Āfricā Masinissa, rēx Numidārum, Rōmānōs adiūverat; itaque amīcitia eī cum Rōmānīs [= diū mānsit].
4. Micipsa, fīlius Masinissae, duōs fīliōs genuit, et Iugurtham, frātris fīlium ex [= paelice] nātum, domī habuit.
5. Iugurtha, quem avus prīvātum [= relīquerat], adulēscēns [= pulchrā] fōrmā atque ācrī ingeniō erat.
6. Ille, vīribus [= potēns], [= vītam ōtiōsam] spernēns plūrimum agēbat: currēbat, [< eques], [< iaculum], vēnābātur.
7. Propter rēs huius [= generis] omnēs glōriā [= antecēdēbat], sed tamen omnibus cārus erat.
8. Micipsa, [= etsī] prīmō virtūte et glōriā Iugurthae laetus fuerat, tamen cum eum prae līberīs suīs crēscere vidēret, eō [= eā rē] [= ācriter] permōtus est.
9. Timēbat nātūram Iugurthae [= cupidissimam] imperiī, sed difficile erat hominem tam acceptum populō dolō opprimere.
10. Ob hanc [< difficilis] statuit eum māximīs perīculīs [= obicere].
11. Ergō, quoniam Iugurtha glōriam mīlitārem [= cupidē petēbat], Micipsa eum ad bellum Numantīnum mīsit.
12. Ibi Iugurtha ēgregiā virtūte in māximam / [< clārus] et [< grātus] pervēnit.
13. In exercitū Rōmānō complūrēs nōbilēs fuērunt, domī [< factiō] atque clārī magis quam honestī.
14. Quī Iugurthae [= pollicēbantur] 'eum imperiō Numidiae potītūrum esse, quoniam Rōmae omnia essent [= vēnīrent]'.
15. Numantiā dēlētā, Scīpiō Iugurtham abdūxit ac [= sine testibus] monuit 'ut pūblicē amīcitiam populī Rōmānī coleret nēve quibus largīrī [= adsuēsceret].'
16. Litterīs ā Scīpiōne acceptīs, quibus virtūs Iugurthae laudābātur, rēx beneficiīs eum sibi conciliāre est [= coepit] eumque adoptāvit et cum fīliīs hērēdem īnstituit.
17. Rēx senex, [= perāctā] suā aetāte, Iugurtham, quī [= nūper] Numantiā redierat, est [= dīs testibus ōrāvit] ut frātrēs habēret [= dīligeret].
18. " ego" inquit "vōbīs rēgnum trādō fīrmum, sī bonī eritis, sīn malī, [= īnfīrmum]; nam concordiā parvae rēs crēscunt, discordiā māximae [= in dīversās partēs lābuntur]."
19. Postrēmō fīliōs monuit 'ut Iugurtham colerent et , virtūtem imitārentur et [= valdē nīterentur] nē pater suus meliōrēs līberōs adoptāvisse vidērētur quam genuisse!'
20. Iugurtha, quī [< sapiēns] superior erat, rēgem [< fingere] locūtum esse intellegēbat, sed tum benignē respondit, tametsī longē aliter animō [= cōgitābat].
21. Quī litterās nescit, legere nequit; quī litterās scit, legere [= potest], sī haud [= modicō] ingeniō est.
22. Dīdō sōla maerēns lectō Aenēae vacuō incumbit, illum absentem audit videt [= et audit et videt].