1. Numidia prōvincia futūrō cōnsulī L. Calpurniō Bēstiae sortibus [= ēvēnit], quī exercitum in Āfricam ductūrus erat.
2. Iugurtha fīlium et duōs [= amīcōs] Rōmam mīsit; quī cum Rōmam [< advenīre], ā senātū ex Italiā dēcēdere iussī [= nōn perfectīs] rēbus revertērunt.
3. Calpurnius initiō ācriter bellum gessit, sed pecūniā Iugurthae corruptus bellum trahere coepit et pācem cum eō fēcit [= turpem].
4. Pecūniā dandā Iugurtha Scaurum, quī anteā eum [= oppugnāverat], sibi [= ministrum] [= sūmpsit].
5. L. Cassius praetor Iugurtham, datā pūblicā, Rōmam dūxit, ut faceret [= indicāret] dē Rōmānīs noxiīs.
6. Sed Iugurtha C. Baebiō tribūnō plēbis [= māximā] mercēde persuāsit, ut sē tacēre iubēret, nē dēlicta Rōmānōrum nōbilium [= aperīrentur].
7. Ita ob [< impudēns] Baebiī populus habitus est, Bēstiae et Scaurō animī [= crēscēbant].
8. Cum Massīva rēgnum Numidiae peteret, Iugurtha per Bomilcarem [< īnsidiārī] parāvit, quī eum interficerent.
9. Iī, tālis negōtiī [< ars], itinera et [< ēgredī] eius, loca ac tempora, explōrāvērunt, sed ūnus ex iīs [= temere] eum aggressus est.
10. Massīvam necāvit, sed ipse dēprehēnsus cum indicium fēcisset, Bomilcar factus est [= accūsātus est].
11. Iugurtha vērō Bomilcarem clam in Numidiam dīmittit, ipse Rōmā ēgressus "Ō, urbem vēnālem" inquit "et [= mox] peritūram, sī [< emere] invēnerit!"
12. Q. Caecilius Metellus duōbus proeliīs Iugurtham fūdit; tum rēx dēditiōnem [= cōgitābat], sed animum mūtāvit.
13. Rūrsus ā Metellō fugātus, Iugurtha per loca [= difficilia] pervēnit ad Gaetūlōs, quōs contrā Rōmānōs armāvit.
14. Rōmae cōnsul creātus est C. Marius, quī homō erat, id est homō quī prīmus ē gente ignōbilī summum magistrātum obtinet.
15. Is ōrātiōnem ad populum habuit dē [<> fortitūdine] et [= inertiā] eōrum quī fortia facta māiōrum memorandō clāriōrēs sē putant.
16. " [= mea ipsīus] facta" inquit "mihi dīcere licet. Nunc vidēte quam [= iniūstī] sint: quod ex aliēnā virtūte sibi [= postulant], id mihi ex meā nōn concēdunt, quia nōn habeō."